Hugo Claus en de woordenaars

 

Ik was nog vrij jong toen ik voor het eerst iets las van Hugo Claus, namelijk het boek Omtrent DeeDee, dat over een familiebijeenkomst gaat die volledig uit de hand loopt. Dat was herkenbaar. De toon was banaal, op het obscene af, gekoppeld aan klassieke thema’s als schuld, dood en liefde. Dat wist ik toen nog niet, destijds werd ik meegezogen door de gebeurtenissen in het boek. Sindsdien heb ik zoveel van Claus gelezen als ik kon, met als hoogtepunt het vuistdikke Het verdriet van België, dat wat mij betreft het absolute hoogtepunt is van de Nederlandstalige letteren.

 

Voor wie het niet weet (schande!), Hugo Claus was een Vlaamse beeldend kunstenaar, dichter, toneelschrijver, romancier en filmmaker met een indrukwekkend oeuvre. Hij is geboren In Brugge in 1929 en stierf in Antwerpen in 2008. Hij ging niets uit de weg en was een dankbaar object voor de roddelbladen vanwege zijn druistige levensloop en talloze affaires met mooie vrouwen zoals Kitty Courbois en Sylvia Kristel. Ook zijn dood, euthanasie, was een steen des aanstoots, de conservatieve Vlaamse Katholieke kerk sprak er schande van. Claus leed aan Alzheimer, wilde zijn persoonlijkheid niet verliezen en behield zelf de regie.

 

Onlangs las ik zijn beroemde dichtbundel De Oostakkerse gedichten terug en ik moet eerlijk bekennen dat de inhoud me soms boven de pet gaat. Toch herken ik de schoonheid in de beelden.

Een vrouw 5:

De hese nacht en de wagen
Van de tijd die de nacht inrijdt
En ratelt.
 
Uw haar, het meeuwennest.
Uw meerschuimheuvels waarin
Getand de vrucht die splijt.
 
De hagedissen, de stenen spechten
Wiegen in het lover,
In het woedende lover.

Hoor op de weg de hoeven van
Het paard Begeerte vluchten,
Hoor in de weiden de korhaan, de hazenschreeuw,
De klappertandende liefde.

 

Het valt uitgever De Bezige Bij zeer te prijzen dat de oorspronkelijke tekst gehandhaafd is, hier en daar is die obsceen en wellicht vrouwonvriendelijk, maar de poëtica blijft staan als een huis. Afgezet tegen de hedendaagse trend van Spoken Word is de blik naar buiten gericht, wordt het landschap één met de mens, welhaast wellustig en zinnenprikkelend. Kom er nog maar eens om in de hedendaagse dichtwereld.

 

Ik ben al te vaak op evenementen geweest met zogenaamde Spoken Word en vind dat dodelijk saai. Iedereen reciteert op dezelfde zeurderige toon en bejubelt het eigen slachtofferschap; hoor je er eentje, hoor je ze allemaal. Ik generaliseer natuurlijk, er zijn best uitzonderingen, hele goeie uitzonderingen, maar die zijn schaars. Doe mij maar een licht ontsporende geest die mij in verwarring brengt, die mij beelden en gedachten brengt die mij niets voorschrijven, maar wel aan het denken zetten.

 

En daarom blijf ik Hugo Claus lezen, aan zijn gedichten heb ik tot mijn dood werk aan. Prettig werk, dat wel.

 

© Lammert Voos